Türkiye’de barınma sorunu, artan konut fiyatları ve alım gücünün düşmesiyle birlikte giderek daha büyük bir krize dönüşüyor. Son yıllarda hem dar gelirli hem de orta gelirli vatandaşlar için ev sahibi olma süreci zorlaşırken, konut ihtiyacına yönelik yeni çözümler üretilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Son on yılda ev sahibi olanların oranı %61’den %56’ya düşerken, kiralık konut ihtiyacı %20’den %27 seviyelerine yükseldi. Bu durum, konut erişiminin her geçen gün zorlaştığını ve ekonomik şartların barınma krizini derinleştirdiğini gösteriyor.
Sosyal Konut Üretimi ve Mevcut Durum
Son yirmi yılda sosyal konut projeleri kapsamında önemli adımlar atıldı. Toplu Konut İdaresi (TOKİ), 2002-2022 yılları arasında 1 milyondan fazla konut üretirken, bu konutların %87’si sosyal konut niteliğinde oldu. Aynı dönemde kamu ve özel sektör aracılığıyla toplam 14 milyon konut inşa edildi. Ancak, 2022 itibarıyla konuta erişim sorunu en büyük barınma krizlerinden biri haline geldi.
Artan inşaat maliyetleri, yüksek arsa fiyatları ve konutun yatırım aracı olarak görülmesi, ev sahibi olmayı daha da zorlaştırıyor. Bu noktada, yalnızca konut üretimini artırmak yerine ekonomik ve erişilebilir konut çözümlerine odaklanılması gerektiği belirtiliyor.
Erişilebilir Konut Üretimi İçin Öneriler
-
Konut Kooperatiflerinin Canlandırılması: 2000’li yıllara kadar konut üretiminde aktif rol oynayan konut yapı kooperatifleri, tekrar devreye alınarak orta gelir grubunun uygun fiyatlarla ev sahibi olması sağlanabilir.
-
Arsa Maliyetlerinin Düşürülmesi: Kamu eliyle düşük maliyetli arsa tedarik edilerek, özel sektörün daha erişilebilir fiyatlarla konut üretmesi teşvik edilebilir.
-
Kamu ve Özel Sektör İş Birliği: Merkezi yönetim, yerel yönetimler ve özel sektör ortak projeler geliştirerek, düşük gelirli gruplara yönelik konut arzını artırabilir.
-
Kiralık Konut Stokunun Oluşturulması: Üretilen konutların mülkiyeti kamuda tutularak, gerçek ihtiyaç sahiplerine piyasa fiyatlarının altında kiralanması sağlanabilir. Bu yöntem, vatandaşların uzun vadeli borç yüküne girmeden barınma sorununu çözmelerine yardımcı olabilir.
-
Vergi ve Mali Düzenlemelerle Konut Yatırımının Sınırlanması: Birden fazla konuta sahip olmanın maliyeti artırılarak, konutun yatırım aracı olarak değil, barınma ihtiyacını karşılayan bir yapı olarak değerlendirilmesi teşvik edilebilir.
Yeni Sosyal Konut Projeleri Yolda
Önümüzdeki süreçte TOKİ’nin deprem bölgelerindeki projeleri tamamlaması ve yeni sosyal konut projelerinin hayata geçirilmesi planlanıyor. 2025 yılı itibarıyla, özellikle kentlerdeki barınma sorununa çözüm üretmek amacıyla dar gelirli vatandaşlar, kadınlar, engelliler ve gençler için 100 bin sosyal konut daha inşa edilmesi hedefleniyor.
Bu kapsamda geliştirilecek projelerle hem konut fiyatlarının dengelenmesi hem de uygun kira politikalarıyla barınma krizinin hafifletilmesi amaçlanıyor. Yapılacak düzenlemeler ve yeni konut politikaları, erişilebilir konut ihtiyacının karşılanmasında önemli bir adım olacak.
