Türkiye’de konut satışlarında yaşanan düşüş, tapu harç sistemine dair tartışmaları yeniden gündeme taşıdı. 2023 yılında konut satışları, bir önceki yıla kıyasla %17,5 azalarak 1 milyon 225 bin 926 olarak gerçekleşti. İstanbul %16,2’lik payla 198 bin 739 satışla ilk sırada yer alırken, Ankara %9,3’lük payla 114 bin 432, İzmir ise %5,3’lük payla 65 bin 465 satış gerçekleştirdi.
Tapu harçlarının yüksek olması, vatandaşları alım-satımlarda gerçek piyasa değerini değil, daha düşük olan emlak vergisi beyan değerini kullanmaya yönlendiriyor. Bu durum, hem devletin vergi gelirlerini düşürüyor hem de gayrimenkul piyasasında kayıt dışılığa neden oluyor.
Gelir 10 Kat Artabilir
Uzmanlar, tapu harç oranlarının %4’ten %1’e düşürülmesi durumunda kayıt dışılığın azalacağını ve gelirin 10 kat artabileceğini belirtiyor. Ayrıca, Avrupa’daki uygulamalara benzer şekilde her taşınmaz satışı öncesinde gayrimenkul değerleme raporlarının hazırlanması öneriliyor. Bu raporlar sayesinde, alım-satımlar gerçek değer üzerinden yapılabilir ve piyasa şeffaflaşabilir.
Emlak Vergisi Beyan Değerindeki Sorun
Emlak vergisi beyan değerlerinin taşınmazların gerçek değerini yansıtmadığı, bunun yerine belediyelerin oy kaygısıyla düşük tutulduğu ifade ediliyor. Örneğin, gerçek piyasa değeri 10 milyon TL olan bir taşınmazın beyan değeri 500 bin TL gibi oldukça düşük bir rakam olabiliyor. Bu da tapu harçlarının düşük değer üzerinden hesaplanmasına yol açıyor ve ciddi gelir kaybına neden oluyor.
Sistemde Köklü Değişim Önerileri
Tapu harçlarında şeffaflığın sağlanması için şu adımlar öneriliyor:
- Gayrimenkul Değerleme Raporu: Her satış öncesinde uzmanlarca değerleme yapılması ve bu işlemlerin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne devredilmesi.
- Tapu Harç Oranlarının Düşürülmesi: Alıcı ve satıcıdan alınan %2’lik harç oranlarının %0,5 seviyesine çekilmesi.
- İlk Konut Alımlarında Harç Muafiyeti: İlk kez konut sahibi olanlardan tapu harcı alınmaması.
- Ticari Amaçlı Satışlarda Ek Vergi: Taşınmazı 5 yıl içinde satanlara iki kat tapu harcı uygulanması.
Vergi Kaçakçılığı ve Elden Ödemelere Son
Elden yapılan ödemelerin engellenmesi ve her işlemde gerçek değerlerin beyan edilmesi gerektiği vurgulanıyor. Önerilen değişiklikler, hem devlet gelirlerini artıracak hem de vatandaşın taşınmazlarının gerçek değerini bilmesini sağlayacak.
Bu kapsamda yapılacak düzenlemeler, Türkiye’nin gayrimenkul sektöründe şeffaflığı artırarak ekonomiyi kayıt altına alabilir ve mevcut sisteme göre 10 kat daha fazla gelir elde edilmesini sağlayabilir.
